ملات ها (Mortar) چسب های ساختمانی هستند که برای اتصال مصالح به یکدیگر استفاده می شوند.

ملات بندکشی آجر

ملات چیست؟

ملات ها (Mortar) چسب های ساختمانی هستند که برای اتصال مصالح به یکدیگر استفاده می شوند. به بیان ساده، ملات ماده ای خمیری است که برای چسباندن قطعات مصالح به یکدیگر و اندود کاری سطوح داخلی و خارجی ساختمان و بند کشی نماها به کار می رود.

ملات ها از 3 قسمت اصلی تشکیل شده اند:

1- چسب ملات که دارای حجم کم است 

2- پرکننده ملات که ۸۰ درصد از حجم ملات را تشکیل می دهد. 

3- از روان کننده که معمولا آب است نیز به عنوان جزء سوم استفاده می شود.

به عنوان نمونه ملات ماسه و سیمان که سیمان به عنوان چسب ملات و ماسه به عنوان جسم پرکننده ملات می باشد.

بیشتر بخوانید: طرز تهیه پودر بندکشی آجر

ملات ها به دو قسمت تقسیم می شود:

1- ملات های زودگیر که معمولا ماده اصلی آن گچ می باشد مانند ملات های سیمانی. این ملات ها بسیار زود گیر بوده و معمولا ۳ تا ۴ دقیقه پس از مخلوط شدن با آب، شروع به سخت شدن کرده و پس از ۱۰ تا ۱۵ دقیقه سخت می شود.

2- ملات های دیرگیر که ماده چسبنده اصلی آن سیمان می باشد. این ملات ها در مجاورت هوا و در زیر آب سخت می شوند. زمان سخت شدن این نوع ملات معمولا پس از ۲ ساعت شروع می شود و بعد از حدود ۴۸ ساعت به ۸۰ درصد سختی می رسد.

ملات آهکی:

ملات آهکی که برای بند کشی ساختمان استفاده می‌شود با مخلوط خمیر آهک و ماسه به نسبت ۱ به ۲ تهیه می‌شود. این ماده در ترکیب دوغاب، ملات، ساروج و از این دست به کار برد. ملات آهکی برای چسباندن مصالح، پر کردن جاهای خالی و جبران اختلاف اندازه‌ها مورد استفاده قرار می گیرد.

ملات سیمانی:

نسبت ترکیب ملات سیمانی برای عملیات بندکشی که از مخلوط سیمان و ماسه بدست می‌آید ۱ به ۳ است. این مواد باید روی یک سطح خشک و سفت با هم مخلوط شوند و بعد از ترکیب آب اضافه شود. این ملات باید در فاصله زمانی سی دقیقه پس از افزودن آب آماده گردد.

بندکشی چیست؟

بندکشی جزء فرآیندهای تکمیلی ساختمان محسوب می‌شود و در آن فضاهای خالی بین آجر بنایی یا سنگ‌ها را برای محافظت درزهای بین ملات از تاثیرات آب ‌و هوایی، جلوگیری از نفوذ رطوبت و همچنین افزایش زیبایی ساختمان با ملات سیمانی یا ملات آهکی پر می‌کنند.

قابل ذکر است بندهای ملات در دیوار تنها نقاط آسیب پذیر در ساختمان هستند، بنابراین باید به درستی این نقاط آسیب پذیر را در مقابل تاثیرات آب و هوایی، باران، اشعه خورشید و برف محافظت نمود.

بندکشی ساختمان جزو مراحل پایانی و یکی از اصلی‌ترین مراحل در ساختمان سازی است. بندکشی علاوه بر ساختمان های نوساز برای بازسازی و نوسازی ساختمان‌های قدیمی‌تر نیز استفاده می‌شود.

شکل دادن به بند ها

شکل بند کشی درز ها باید به گونه ای باشد که به راحتی آب های سطحی را عبور دهد، رطوبت را خارج سازد و عمل زهکشی طبیعی را انجام دهد. ضخامت بند ها باید از یک سانتیمتر بیشتر باشد. شیب باید به گونه ای باشد که آب به مدت طولانی در آن باقی نماند. بهترین شکل بند کشی نوع توپر با انحنای داخلی اندک می باشد. هنگامی که هنوز ملات خمیری است، باید به وسیله ابزار بند کشی آن را در داخل درز طوری فشرده و جابه جا کرد به طوری که تماس کامل با جدار ایجاد شود.

انواع بند کشی

به جز چینش متنوع آجر ها، بند های ملات را نیز می توان به اشکالی اجرا کرد که بر جلوه هنری دیوار آجری بیفزایند. بند کشی دیوار ها عموما به دو صورت انجام میگیرد:

بند کشی با کمچه یا ماله و بند کشی با ابزار. در بند کشی با کمچه، ملات اضافی بند به سادگی توسط کمچه خارج می شود و با نوک کمچه بند پرداخت می شود. در بند کشی با ابزار وسیله خاصی غیر از کمچه مورد استفاده قرار می گیرد که توسط آن ملات فشرده شده و شکل خاصی به خود می گیرد.

بندکشی گود  (Recessed pointing)

ظاهر و سطحِ بندکشی گود عمودی است و به وسیله یک ابزار مناسب به درون درز فشرده می‌شود. به طورکلی بند کشی گود توصیه نمی‌شود ولی ممکن است برای نما آجرهایی با بافت مناسب و ملات با کیفیت کاربرد داشته باشد.  این بند ها معمولا کوچک هستند و توسط ابزار بند کشی فلزی ایجاد می شوند. 

بند شیبدار یا مایل

این نوع بند در هنگام چیدن آجر بوسیله ماله یا کمچه ایجاد می شود و اجرای آن نیازمند دقت است. بند مایل از بهترین نوع درز های بند کشی شده با کمچه به است زیرا در زمان اجرا متراکم می شود و آب به راحتی از آن خارج می شود.

بندکشی صاف (flat or flush pointing)

در این نوع بندکشی، بندهای فرو رفته دیوار را با استفاده از ملات پر می‌کند، سپس با ماله سطح مورد نظر از ملات‌های اضافی پاک می شود. این نوع بندکشی ظاهر آنچنانی ندارد و ساده ترین نوع بند از نظر اجرا می باشد ولی از استحکام زیادی برخوردار بوده و روی آن گرد و خاک و آلودگی جمع نمی‌شود.

بند صاف فاقد تراکم لازم است و ترک های ریز مویی هنگام بریدن ملات و جدا کردن آن از آجر ایجاد می شوند. این بند در برابر نفوذ آب عایق مناسبی نیست.

بندکشی شیبدار  (cut or weathered or struck pointing)

این نوع بندکشی باید به سمت بیرون شیب داشته باشد. برای این منظور ابتدا بندهای فرورفته پر می شوند و بعد از این مرحله بندهای افقی فوقانی، درحالی ملات هنوز تر هستند با استفاده از قلم بندکشی به اندازه تقریبا ۳ الی ۶ میلیمتر به داخل فشرده می شوند.

بند کشی شیبدار برای تکمیل بندهای افقی استفاده می شود چون بندکشی شیبدار اجازه جمع شدن آب باران لابه لای بندها را نمی دهد.

بند گونیا

بند گونیا در زمان ساخت دیوار و در زمانی که ملات هنوز تازه و نرم است با استفاده از ابزاری با لبه مربعی شکل اجرا می شود. علی رغم تراکم نسبی بند، آب بندی کامل آن میسر نبوده و برای مناطق با باران و باد شدید که احتمال یخ زدگی وجود دارد توصیه نمی شود. این بند بر روی دیوار سایه ایجاد می کند و تا حدی نمای کلی دیوار را تیره تر جلوه می دهد.

بندکشی محدبی  (keyed or Grooved or Rubbed pointing)

در بند کشی محدبی، ابتدا بندهای فرورفته چه افقی و چه عمودی با ملات پر می شوند و تا ملات تر است شکاف نیم‌دایره‌ای با قلم بند کشی شکل داده می‌شود. این نوع بند کشی مثل شکاف نیم دایره‌ای با ابزار استیل با سایش بین محل بندها شکل داده می‌شود و به بند کشی سایشی نیز معروف است. بند کشی محدبی جذابیت ظاهری به بنا می‌دهد و برای کارهای ارزشمند توصیه می‌شود.

بندکشی برجسته  (Tuck pointing)

در این نوع بند کشی ملات باید بین بندهای فرو رفته ریخته شود و تا زمانی که ملات تر است باید یک شکاف یا شیار باریک به عرض ۵ میلیمتر و عمق ۳ میلیمتر درست در مرکز بندها ایجاد شود، این شیار با استفاده از بتونه آهکی پر می‌شود. بند کشی برجسته ظاهر زیبا و جذابی را به همراه می‌آورد ولی قسمت ماهیچه‌ای و برجسته آن دوام زیادی ندارد و برای بناهای قدیمی توصیه می‌شود.

در ایجاد بند های برجسته باید به این نکته توجه شود تا در قسمت فوقانی آن شیار طولی برای نفوذ آب ایجاد نشود، چون توقف آب در این شیارها موجب نفوذ رطوبت می شود.

بیشتر بخوانید: انواع رنگ های پودر بندکشی آجر

بندکشی شیاردار V شکل  (V- grooved pointing)

بندکشی شیاردار وی شکل با ایجاد یک طرح v شکل در نمای بیرونی سطح دیوار ایجاد می‌شود.

بندکشی لبه دار  ( Beaded pointing)

در این نوع بند کشی نخست با ملات بندهای فرورفته پر می شود و بعد با استفاده از یک میله استیل یا فلزی در وسط بند یک لبه مقعری شکل ایجاد می شود.