آب بندی استخر برای عدم نفوذ مواد دیگر به داخل استخر به کار می ‌رود. بیشتر دیواره استخرهای آب را در زیر سطح زمین می‌سازند.

آشنایی با آب بندی استخر و بررسی روش های آب بندی استخر

مهم ‌ترین مسئله در ساخت و نگهداری از یک استخر توجه به آب ‌بندی استخر است. مواد تشکیل دهنده استخر ها که عمدتا سیمان و مواد نفوذ پذیر هستند باعث درز احتمالی آب در میان این مواد سیمانی شده و در نهایت باعث ترک استخر و خرابی آن خواهد شد.

اهمیت آب بندی استخر

استخر یک مخزن نگهداری سیالاتی مانند آب است. بیشتر سازه استخرهای موجود از بتن تشکیل شده است. بتن چون یک جسم متخلخل است، آب و سایر مایعات از داخل آن نفوذ پیدا کرده و به سطح بیرونی می ‌رسند. وقتی هدف حفظ آب باشد، نشت و افت آب باید کنترل شود.

آب بندی استخر برای عدم نفوذ مواد دیگر به داخل استخر به کار می ‌رود. بیشتر دیواره استخرهای آب را در زیر سطح زمین می‌سازند. که سطح تمام شده استخر برابر سطح زمین شود. بعضی در سطح زمین ساخته شده و با خاک دیوارهای آن را مهار می‌ کنند. در بهترین حالت دیوارهای استخر توسط سازه بتنی و فولادی مهار شده و کف استخر در تماس با زمین است.

این سطح در تماس با زمین در معرض آلاینده خاک قرار دارد. با مرطوب شدن مرز بین خاک و بتن آب با خاصیت مویینگی در خاک نفوذ کرده و آلاینده خاک به آب نفوذ می‌ کند. این وضعیت برای آب ‌های بهداشتی مانند آشامیدنی و پرورش ماهی و مصرف های صنتعی ویژه بسیار خطرساز است.

مثلا حدودا در سال ۱۹۳۰ میلادی استانی در کانادا در اثر استفاده بلند مدت از ماهی مسموم به صورت کلی یک شهر به بیماری پوستی شدید مبتلا شدند. این عوارض ناشی از بیماری در نسل‌های بعدی مشاهده شده است. شاید عدم هزینه چند هزار دلاری به نابودی یک نسل و یک شهر انجامیده باشد. یعنی به کار نبردن عایق مناسب برای حفظ سلامت آبزیان یک بحران آفریده است.

نگهداری از استخر بعد از ساخت یک کار مهم در مراقبت از استخرها است. این ذخایر عظیم آبی که توسط سیمان ساخته می‌ شوند؛ در صورت رعایت نکردن مسایل عایق کردن سبب از دست رفتن آب استخر می‌ شود. حتی عدم پوشش یک نقطه از استخر خسارات جبران ناپذیری به بار خواهد آورد.

موقع وقوع زلزله اگر آب به اطراف استخر نشت کرده باشد، در این زمان خاک زیر و اطراف استخر در حد روانگرایی شده و به جوشش می ‌افتد. در نهایت استخر تخریب خواهد شد. رانش زمین یکی از اشکال روانگرایی و کاهش چسبندگی خاک است، که برای همه قابل درک است.

مقاله آموزشی: 10 روش آب بندی پشت بام

فشار هیدرواستاتیکی

فشار مایعات در همه جای مخازن ثابت نیست. یعنی در هر نقطه با توجه به عمق این فشار تخمین زده می ‌شود. این تغییر فشار دو دلیل دارد. اول چون سیال یک جسم یکپارچه و جامد نیست؛ که به سطح مورد نظر فشار ثابت وارد کند. دوم این‌ که با جاذبه زمین هر نقطه که از سطح آب عمق بیشتری داشته باشد، وزن مایع روی آن بیشتر شده و فشار بیشتر می ‌شود. فشار به طور کلی نیروی وارد بر یک سطح مشخص است. واحد فشار معمولا پاسکال یا کیلوگرم بر متر مربع است.

در مورد فشار هیدرواستاتیکی فرمول P=Y*H در مخازن به کار می ‌رود. H عمق (به متر) هر نقطه از مخزن است، که فشار را در آن می ‌خواهیم به دست آوریم. Y (نیوتون بر متر مکعب) هم چگالی وزنی سیال است. تقریبی از این مقدار به صورت Y=ρ*g وجود دارد. پارامترهای این معادله شتاب جاذبه g (متر بر مجذور ثانیه) و چگالی مایع ρ (کیلو گرم بر متر مکعب) هستند.

نشت و نشست استخر

تعیین محدودیت نشت استخر با توجه به نوع پروژه و اهمیت آن تعیین می‌ شود. در بعضی موارد خاص میزان نشت باید صفر باشد. حتی اندکی نفوذ آب به داخل و خارج استخر فاجعه می ‌آفریند.

نشست استخر به دو صورت است. اول فشار آبی که دیواره استخر را دچار تغییر شکل می ‌کند. دوم نشست در اثر بار آب و خود سازه بر خاک که با گذشت زمان باعث ترک و شکست سازه می ‌شود. مورد دوم بیشتر در پی استخر مشاهده می‌ شود.

هزینه قابل اختصاص به یک پروژه عامل اصلی تعیین روش جلوگیری از نشت آب است. استفاده از مواد افزودنی بتن و پوشاننده ‌ها بهترین روش برای عایق کردن بتن است.

موضوع اصلی بحث نشت ما حول سازه و بتن مورد استفاده است. وگرنه عوامل هدر رفت آب استخر بسیار زیاد است. تبخیر آب و پوسیدگی لوله خروجی آب یکی از عوامل اصلی نشت آب استخر هستند. تخریب بتن و محافظ دور لوله ‌ها هم از عوامل مخرب هستند.

جانمایی مناسب و زیرسازی مهندسی یک عامل مهم برای جلوگیری از نشست و نشت مخرب استخر است. حتی وجود ریشه یک گیاه می‌ تواند، تمام زحمات زمینه ساخت و آب بندی استخر را بر باد دهد.

در بعضی موارد که آب استخر مقطعی نشت کند و توسط رسوب و دیگر موارد خود را ترمیم کند. می ‌توان با اضافه کردن آب، آب از دست رفته را جبران کرد. البته استفاده از این موارد مشکل را موضعی برطرف می‌کند. برای چک کردن نشت بتن حدودا بین ۲۴ الی ۴۸ ساعت تمامی ورودی ‌ها و خروجی‌ های استخر بسته شده و میزان آب در ابتدا و انتهای زمان بررسی می ‌شود. اگر افت میزان سطح آب بیش از تبخیر سطحی بود نشت آب باید بررسی شود.

فشار مثبت و فشار منفی در عایق بندی استخر

فشار مثبت، فشاری است که سیال درون ظرف به دیواره های داخلی ظرف وارد می کند و تمایل به نفوذ در آن را دارد. استفاده از آب بندی فشار مثبت باعث می ‌شود تا مخزن بتنی از داخل آب بندی شود که یکی از بهترین روش ‌ها در آب بندی سازه‌ های بتنی به شمار آورد.

فشار منفی، فشاری است که سیال های خارج از ظرف به دیواره های خارجی ظرف وارد می آورند تا درون آن نفوذ کنند. سازه های زیر زمینی در مناطقی که سطح آب زمین بسیار بالا است یکی از بارز ترین نمونه های فشار منفی می باشند. برای جلوگیری از نفوذ سیالات به این گونه سازه ها از آب بند کننده های فشار منفی استفاده می شود. مواد نفوذگر و مواد کریستال شونده از پرکاربرد ترین این محصولات می باشند.

مقاله آموزشی: ملات آماده گروت چیست

مراحل آب بندی استخر با مواد آب بند کننده

در مرحله اول آب بندی سازه استخر، اول باید به آب بندی سازه بتنی استخر (کاسه استخر) توجه شود، که برای این کار از اَبر روان کننده ها (ترکیبات پایه کربوکسیلاتی) و ژل میکروسیلیس (به ژل‌های پوزولانی معروف هستند که از مواد افزودنی بتن «میکروسیلیس و نانو ذرات سیلیس آمورف» تشکیل شده ‌اند) استفاده می ‌شود.

در صورتی که سازه بتنی استخر توانایی مقاومت در برابر نفوذ آب را نداشته باشد، می ‌توان از آنی گیرها (به نوعی ملات برای آب ‌بندی گفته می‌ شود که پایه اصلی آن سیمان است) و پودرهای کریستال شونده استفاده کرد. در واقع آنی گیر و پودر کریستال شونده برای فشار منفی کاربرد دارند و از انواع آب بند کننده هایی که به فشار مثبت ارتباط دارد، برای آب بندی استخر استفاده می ‌شود.

مرحله اول: کاربرد بهترین عایق استخر یعنی آب بند دو جزئی

بهترین روش عایق بندی استخر سیمانی جهت جلوگیری از نفوذ آب در آن، استفاده از آب بند دوجزئی است.

در آب ‌بندی دو جزئی موادی به کار برده می ‌شود که یک جزء آن پودری سیمانی است که به صورت اصلاح شده با پودر های پلیمری و معدنی ترکیب شده است و جزء دوم این ماده رزین امولسیونی آکریلیک است.

در آب ‌بندی فشار مثبت ابتدا عمل جذب آب بتن سازه توسط پرایمر کاهش پیدا می ‌کند، این پرایمرها باعث می شوند که چسبندگی سطح سازه استخر افزایش پیدا کند. از موادی استفاده می‌شود که به اصطلاح آب ‌بند دو جزئی اِلاستومری گفته می شود.

مرحله دوم: استفاده از چسب آب بندی استخر و پودر بندکشی

بعد از استفاده از پرایمر آب بندی استخر و آب ‌بند دو جزئی، مرحله چسب کاشی است که توسط این چسب، کاشی ‌ها نصب می ‌شوند.

مقاله آموزشی: پودر بندکشی چیست

بهترین روش های آب بندی استخر

آب ‌بندی استخر توسط پودر کریستال شونده و پودر نفوذگر:

یکی از روش ‌های آب ‌بندی استخر استفاده از پودر نفوذگر و کریستال است. این روش در مورد استخرهایی که از جنس بتن هستند بسیار موثر عمل می ‌کند، این روش آب ‌بندی یکی از روش ‌های مقرون به صرفه است. کریستال‌ ها به دلیل نفوذ قابل توجهی که به عمیق ‌ترین نقاط بتن دارند، می ‌توانند به خوبی از استخر در برابر آسیب‌ ها محافظت کنند.

در این روش پودر با آب مخلوط می ‌شود و به ماده ‌ای قوی و موثر برای محافظت و نگهداری از استخر تبدیل می ‌شود.

آب‌ بندی استخر به وسیله پودر های پلیمری:

یکی از روش ‌ها برای محافظت از استخرها استفاده از پودر پلیمر است که در مقاوم بودن حرفی برای گفتن دارد. این روش باید بسیار با دقت انجام شود تا باعث افزایش میزان جلوگیری از نشتی آب شود. در این روش بعد از تمیز کردن استخر پودرهای پلیمری را می ‌توان به آسانی با آب مخلوط کرد و مورد استفاده قرار داد.

انجام این کار اگر توسط نیروی متخصص انجام شود، بهتر است ولی شخص عادی می ‌تواند با توجه به اصول این روش را انجام دهد. آب ‌بندی استخر با پودرهای پلیمری معمولا دو بار انجام می ‌شود و بعد از گذشت حدود 24 ساعت از تمام شدن کار می ‌توان از استخر استفاده کرد.

آب ‌بندی استخر توسط خمیر:

گاهی اوقات فشارهایی مثل فشار هیدرو استاتیک در استخرها باعث می ‌شود تا شکاف‌ های کوچک و بزرگی درون استخر ایجاد شود که برای حل این مشکل می ‌توان از خمیرهای مخصوص عایق‌ بندی استفاده کرد. در واقع استفاده از خمیر آب ‌بندی یکی از رایج ‌ترین روش‌ ها در این زمینه است.

این خمیر از ترکیب رزین ‌های پلیمری و پودر های مخصوص پلیمر به وجود می ‌آید و مورد استفاده قرار می ‌گیرد؛ یکی از مزیت ‌های روش خمیر آب ‌بندی به کار بردن این روش با وجود مرطوب بودن استخر است.

آب ‌بندی استخر به وسیله رزین:

از دیگر روش‌ های محافظت و نگهداری از استخرها استفاده از رزین آب ‌بندی است که می ‌توان آن را از محبوب ‌ترین روش ‌ها در این زمینه دانست. رزین پلیمری و رزین اکریلیکی از انواع مختلف رزین هستند که برای عایق ‌بندی استخر مورد استفاده قرار می ‌گیرند؛ این روش از ترکیب سیمان، بتن به همراه رزین به وجود می ‌آید و می ‌توان آن را جزء روش‌ های قابل توجه در نگهداری و محافظت از استخرها به شمار آورد.

آب ‌بندی استخر به وسیله پلیمرهای مایع:

استفاده از پودرهای پلیمری یکی از روش ‌های عایق بندی استخر است؛ پلیمرهایی از جنس مایع وجود دارند که برای محافظت از استخرها مورد مصرف قرار می‌ گیرند و استفاده از آن ‌ها بسیار آسان است.

استفاده از چسب کاشی برای آب ‌بندی استخر:

یکی از روش‌های آب بندی استخر به وسیله چسب کاشی است. چسب کاشی به تنهایی امکان آب بند کردن استخر را ندارد ولی انتخاب نوع مناسب و نحوه اعمال صحیح چسب کاشی می تواند در کاهش نفوذ آب به سازه استخر موثر باشد. در چسب کاشی پایه سیمانی از پلیمرهایی تشکیل شده که ماهیتی آب بند کننده دارند و در موارد مختلفی از جمله آب ‌بندی استخر مورد استفاده قرار می ‌گیرد.

این پلیمرها باعث دوام و مقاومت این نوع چسب می ‌شوند و از نفوذ آب جلوگیری می ‌کنند؛ چسب کاشی از خاصیت چسبندگی بسیار بالایی برخوردار است و این کار باعث شده تا برای محافظت و افزایش طول عمر انواع استخر مورد استفاده قرار بگیرد.

مزیت روش استفاده از چسب کاشی این است که می‌ توان آن را بر روی کاشی‌ های قدیمی قرار داد و مشکلی برای نصب ایجاد نخواهد کرد.

مقاله آموزشی: انواع ملات ساختمانی به همراه کاربرد آن

آب بندی بتن استخر با استفاده از ژل میکروسیلیس:

خاصیت اصلی ژل میکروسیلیس آب بندی است. این مواد بر پایه پلی کربوکسیلات اتر تولید می ‌شوند. در این افزودنی از مواد پوزولانی و میکرو سیلیس برای پرکنندگی استفاده می ‌شود. این مواد به دلیل روان کردن بتن بسیار متراکم می ‌شوند. بتن متراکم در نهایت نفوذ پذیری بسیار کمی دارد. این افزودنی بتن با آهک واکنش داده و سیلیکات کلسیم سخت خروجی این واکنش است.

این مواد کمبود فیلر بتن که باید توسط سنگدانه تامین شود را جبران می‌ کنند. هر طرح اختلاط تا یک حد اشباعی نفوذ پذیری را کم می ‌کند. برای غیر قابل نفوذ کردن بتن حتما نیاز به مصالحی غیر از سنگدانه و سیمان نیاز است. این مواد از ایجاد انقباض و ترک در بتن جلوگیری می‌ کنند. ریزترین ترک‌ ها در بتن استخر باعث نشت آب می‌ شوند.

هزینه بالای این مواد برای بعضی در مصرف و استفاده از ژل میکروسیلیس تردید ایجاد می ‌کند. اما صرف هزینه برای آب بندی از بسیاری مشکلات و هزینه‌ های جانبی در آینده جلوگیری می‌ کند. اجرای راحت این مواد و قابلیت افزودن به بتن آماده یک مزیت اصلی ژل میکروسیلیس است.

آب بندی بتن استخر با استفاده از چسب بتن:

چسب بتن یک افزودنی مکمل بتن و مایع سفید رنگ است. این ماده مقاومت بتن را بسیار بالا می‌ برد. از خواص فرعی این افزودنی بتن متراکم کردن و کاهش نفوذ پذیری بتن است. این امولسیون را در انتها به مخلوط سیمانی اضافه کرده و با چند دقیقه اختلاط بتن یکنواخت با قابلیت تراکم بالا و نفوذ پذیری کم خواهید داشت. این روش به دلیل تغییر در کارایی بتن نیازمند اکیپ اجرایی متخصص است.

چسب بتن بر پایه رزین و پلیمرهای ضد آب است. همین خاصیت باعث استفاده از این ماده به عنوان نفوذ ناپذیر کننده بتن خواهد بود. استفاده از این مواد مقاومت کششی بتن را افزایش داده و موضوع ترک خوردگی و جمع شدگی بتن را بهبود می ‌بخشد. چون چسب بتن از مواد لاتکسی تشکیل شده و خاصیت داتی لاتکس آب بندی است؛ بسیار برای آب‌ بندی این مواد کاربردی هستند.

این چسب خاصیت پیش‌ گیری، خاصیت درمانی و ترمیمی دارد. یعنی اگر نشت آب استخر با مشکل مواجه شود. می ‌توان با ساخت دوغاب چسب بتن که از رقیق کردن چسب به دست می ‌آید. سطح دیوار و کف استخر را پوشش داد. اگر چسب به عنوان آب بند یک لایه روی استخر ایجاد کند، باید این لایه کاملا پیوسته و بدون درز اجرا شود.

ساخت دوغاب با نسبت ۱ واحد آب و ۱ واحد چسب و ۴ واحد سیمان است. این دوغاب باید حالت چسبندگی داشته باشد. یعنی اگر انگشت را روی آن فشار دهید؛ دوغاب به انگشت بچسبد. این دوغاب را با ضخامت ۱ الی ۲ میلی ‌متر روی سطح اجرا می ‌کنند. برای پوشش هر متر مربع نزدیک ۱٫۵ کیلوگرم چسب بتن نیاز است.

روش دیگر برای مصرف چسب بتن که معمولا در استخر به کار می ‌رود؛ استفاده از روش اسپری کردن است. هر ۱ کیلوگرم از این مواد حدود ۳ الی ۴ متر مربع را پوشش می‌ دهد. این روش به دلیل راحتی اجرا بهترین روش استفاده از چسب برای آب بندی است.

آب بندی استخر با ایزوگام:

در روش آب بندی با ایزوگام به حرارت بالایی نیاز است، از این جهت نیاز به تیم متخصص برای اجرا دارد .

آب بندی به این صورت است که رول های ایزوگام را درکنار هم قرار می ‌دهند و با حرارت خیلی بالا به کف و دیواره ها می چسبانند، رول ها باید کمی در نقاطی که بهم می رسند هم پوشانی داشته باشند تا جایی برای نفوذ آب به پشت ایزوگام وجود نداشته باشد.

در صورت نفوذ آب، ایزوگام از سطح زیر جدا می ‌شود و خاصیت نفوذ پذیری خود را از دست می دهد.

معایب استفاده از ایزوگام در آب بندی استخر:

1)آب استخر ایستا است (در حرکت نیست و قرار نیست مدت زمان کمی آب در استخر بماند)  ایزوگام عموما برای سازهایی نظیر استخر و مخازن که مدت زمان طولانی در تماس با آب هستند توصیه نمی ‌شود.

2)دوام و عمر ایزوگام نسبت به هزینه آن بسیار کم است (حدود ۵ تا ۱۰ سال)

3)آب استخر به دلیل انبساط و انقباض باعث ترک خوردن ایزوگام می ‌شود.

4)برای عایق کاری استخر باید درصد پلیمر و و قطر آن زیاد تر باشد که این نمونه ایزوگام ها کمیاب و  گران هستند.

5)هزینه آن با توجه به متراژ مصرفی بالا است ‌مثلا اگر قرار است ده متر مکعب ایزوگام کنیم باید ۱۳ متر مکعب ایزوگام مصرف کنیم.

6)احتمال طبله شدن (باد کردن) ایزوگام در دراز مدت بسیار زیاد است و این به معنی نشتی و خرابی استخر شما است.

7)جنس خاک استخر در آب بندی استخر با ایزوگام بسیار مهم است و برای بررسی آن نیاز به بررسی های آزمایشگاهی است.که به دلیل محدودیت خدمات کشور اکثرا آن را در نظر نمی‌ گیرند.